Het driejarig project “Samenwerken voor Zoetwater: innovatieve drainage demonstreren, monitoren en evalueren” is afgerond. Antiverziltingsdrainage en dubbele drainage werd op drie proefpercelen op de laaggelegen poelgronden van Schouwen-Duiveland in de praktijk getest, met goed resultaat als uitkomst. Met Arjen Roelandse van Acacia Water en Vince Kaandorp van Deltares gaan we in op de zoetwaterresultaten en ervaringen. In de video onderaan komen zij en ook deelnemende akkerbouwers G. Klompe en L. den Boer aan het woord over de ervaringen in dit project.
Zoetwaterbron in een zoute omgeving
De beschikbaarheid van voldoende zoet water is van levensbelang voor Zeeuwse boeren. De agrarische sector heeft door verzilting, bodemdaling en steeds extremere weersomstandigheden een grote uitdaging. Roelandse: “Met deze technieken beschikken we over een zoetwaterbron in een zoute omgeving. We hebben gezien dat we hiermee 50% van het neerslagoverschot kunnen opvangen en benutten. Dat deze technieken goed blijken te werken is hoopgevend voor boeren op Schouwen-Duiveland die te maken hebben met een hoge zoute kweldruk. We zien nu dat ook op deze gronden zoet water te ‘oogsten’ is.”
Werking en rendement
Het door Deltares opgestelde monitorings- en evaluatieprogramma heeft gegevens over de effecten van deze drainagetechnieken opgeleverd. De techniek die we samen met de agrariër Klompe in Dreischor beproefden is gericht op zoet water langer in het perceel vasthouden om zo bestaande regenwaterlenzen te versterken en/of te vergroten. Vince Kaandorp: “In zoute kwelgebieden zien we dunne regenwaterlenzen. Met de diep aangelegde peilgestuurde anti-verziltingsdrainage in Dreischor, waarbij we wel een hoog drainagepeil aanhielden, lukte het de regenwaterlens te laten groeien. Hierdoor is er minder kans op zout in de wortelzone. En door de hogere grondwaterstand is er meer vocht beschikbaar in het groeiseizoen.” Dit maakt de landbouw minder kwetsbaar voor perioden van droogte omdat de grondwaterstand verhoogd kan worden en het mogelijk is water vast te houden in het perceel en op het veld.
Nieuw idee bedacht en getest
Het nieuwe idee voor dubbele drainage van Jan den Hartog (zoon van Leonard den Hartog, een van de betrokken boeren in dit project) werd modelmatig uitgewerkt door Acacia Water. In theorie zou het moeten werken. Op twee proefpercelen in Kerkwerve werd het aangelegd, bij Lennert den Boer en bij Den Hartog. Roelandse: “Het mooie is dat deze dubbele drainage waarbij de twee drainagebuizen exact boven elkaar worden aangelegd met een exacte afstand van 45 cm ertussen, in de praktijk blijkt te werken. Zoet en zout worden van elkaar gescheiden voordat vermenging optreedt in de bodem. Het zoete water kan (gedurende het natte seizoen) worden opgevangen en de diepere drain vangt de zoute kwel af. Om het zoete water ook elders en op andere momenten toe te kunnen passen is het wel nodig de zoetwaterstroom op te vangen en op te slaan buiten het perceel. Beide agrariërs zijn zo positief over het systeem dat zij een bassin hebben aangelegd. Hierin kan water worden opvangen om gewassen in perioden van droogte van zoet water te voorzien en ook om een aantal hectare uien weer terug in het bouwplan op te nemen.
Richtlijnen voor aanleg, beheer en onderhoud voor de vernieuwende drainages werden ontwikkeld. Als voorbeeld geeft Arno de Witte, draineur en verantwoordelijk voor de aanleg: “We leerden dat bij de aanleg van dubbele drainage de bovenste drain niet met zand moet worden gedicht. Dezelfde grond die we verwijderd hebben, moet terug bij het dichten. Nu zagen we in lange banen effect in de bietengroei en oogst, precies daar waar de drains liggen.”
Vince Kaandorp: “Dankzij de praktijkproef en het monitoringsprogramma waarbij in het groeiseizoen en in het natte seizoen veldmetingen aan het bodem- en watersysteem zijn gedaan als CVES-metingen, rhizonmetingen en prikstokmetingen hebben we nu veel data kunnen verzamelen en ervaringskennis ontwikkeld over hoe we deze technieken goed kunnen toepassen (zie ook artikel: veldmetingen in het natte seizoen). Ik kan concluderen dat we nieuwe technieken aan de gereedschapskist voor drainage in zoute kwelgebieden hebben toegevoegd.”
Doorkijkje naar het vervolg
Roelandse besluit: “Mooi te zien dat het ‘Zeeuws breed’ wordt opgepikt om mogelijkheden voor meer zoet water als deze innovatieve drainagesystemen ook elders in Zeeland in te zetten en te beproeven.” We bekijken nu hoe deze technieken nog verder geoptimaliseerd kunnen worden door ze bijvoorbeeld nauwer te leggen, waardoor de afstand tussen de drains kleiner is. Ook willen we op andere gronden ervaring opdoen en de effecten goed meten.
Mocht u als agrariër hiervoor belangstelling hebben, neem gerust via livinglab@schouwen-duivland.nl contact met ons op dan bespreken we de mogelijkheden.
--- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ---
Het POP3-project “Samenwerken voor Zoetwater: innovatieve drainage demonstreren, monitoren en evalueren” is onderdeel van Living Lab Schouwen-Duiveland/Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland en wordt voor de helft gefinancierd door een EU-bijdrage en wordt mede gefinancierd door provincie Zeeland en gemeente Schouwen-Duiveland.
“Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland". https://agriculture.ec.europa.eu/index_nl
