Tijdens een goed bezochte online kennisavond op 11 januari 2022 deelden deskundigen van Deltares, Acacia Water en KWR Water de eerste resultaten van het POP3-project ‘Samenwerken voor Zoet Water – van pilots naar grootschalige toepassing’. Ook werd ingegaan op het overzicht van technieken die in eerdere proeven zijn getest en die oplossingen kunnen bieden voor het tegenhouden van zoutschade of voor het vergroten van de beschikbaarheid van zoet water op Schouwen-Duiveland. Daarnaast is er een beslisboom gemaakt, een stappenplan waarmee agrariërs aan de hand van vragen over de meest belangrijke factoren een idee kunnen krijgen in welke richting zoetwateroplossingen voor hun bedrijf kunnen liggen (meest kansrijke techniek). De eerste rapportage van het project ‘Samenwerken voor Zoet Water’ waarin deze resultaten zijn vastgelegd, is te downloaden uit onze bibliotheek. De presentaties die op 11 januari werden gehouden, zijn hier terug te kijken. In dit artikel gaan we in op hoe het werk vordert in de tweede fase van het project.
Het project heeft tot doel om grootschalige toepassing van innovaties voor ondergrondse opslag van zoet water te versnellen, omdat veel oplossingen nog niet klaar zijn voor grootschalige toepassing. In vijf haalbaarheidsstudies (vier voor de poelgronden en één voor de kreekrug) worden de stappen en methodiek van toepassen en opschalen van antiverziltingsdrainage en combinatiedrainage verder ontwikkeld. Voor de kreekrug wordt de meest kansrijke techniek verder uitgewerkt. De beslisboom wordt uitgebreid met nieuwe gegevens uit de haalbaarheidsprojecten. Voor de zoetwaterbel in de ondergrond van de kreekrug bij Noordgouwe wordt onderzocht hoe deze vergroot en duurzaam beheerd kan worden.
Innovatieve drainage voor de poelgronden
In het project POP3-project Samenwerken voor Zoet Water wordt momenteel gewerkt aan de afronding van de haalbaarheidsstudies voor innovatieve drainage voor de poelgronden. Voor twee haalbaarheidsprojecten is een ontwerp gemaakt voor antiverziltingsdrainage waarbij zoute kwel wordt gedraineerd en meer ruimte ontstaat voor een zoetwaterlens in het perceel. Hierdoor is tijdens droge perioden meer zoet water beschikbaar in de wortelzone waardoor het risico op schade door droogte en verzilting afneemt. Daarnaast is een nieuwe techniek ‘combinatiedrainage’ ontwikkeld, waarbij zoet en zout water al in het perceel worden gescheiden door afvoer via aparte diepe (zout) en ondiepe (zoet) drainagebuizen. Het voordeel van deze techniek is dat ook bij gronden met een hoge kweldruk of de aanwezigheid van ongerijpte klei de beschikbaarheid van zoet water kan worden vergroot. Het idee bij deze techniek is dat zoet regenwater wordt geoogst uit het perceel door het zoete water uit de ondiepe ‘zoete’ gekoppelde drains op te slaan in een bassin. Vanuit het bassin kan vervolgens zoet water worden toegepast voor beregening of druppelirrigatie. Deze techniek is wel duurder dan antiverziltingsdrainage, maar biedt de kans om zoet water te gebruiken voor andere percelen of zoet water toe te passen precies op het juiste moment, bijvoorbeeld tijdens het kiemen.
Voor beide technieken wordt de komende periode de haalbaarheid verder onderzocht door de investeringskosten af te wegen tegen de toename in opbrengst. De eerste resultaten laten zien dat beide technieken economisch haalbaar zijn, hoewel deze balans steeds per situatie opnieuw bekeken zal moeten worden. Daarnaast is het nog een uitdaging om de drains precies boven elkaar te leggen. Drainagebedrijf Scaldis heeft hiervoor technieken ontwikkeld waarbij de diepe drains worden aangelegd met een koffer (kettinggraver) en de ondiepe drain met een sleufloze aanleg direct op de rand van de diepe sleuf. Deze techniek zal in het vervolg van het project worden getest bij twee demonstratielocaties.
Duurzaam beheer van de zoetwaterbel bij Noordgouwe
Voor de haalbaarheidsstudie van de zoetwaterbel op de kreekrug bij Noordgouwe is de bodemopbouw en zoetwaterbel in de ondergrond met sonderingen in beeld gebracht. De positie van de bel lijkt goed overeen te komen met de FRESHEM-kaart van de provincie Zeeland. Opvallend is dat de zoetwaterbel vrijwel geheel verdwijnt bij de hoofdwatergang langs de Weeldijk. De bodemopbouw geeft hiervoor geen aanleiding en het lijkt er dus op dat de drainerende werking van de hoofdwatergang zorgt voor het plaatselijk verdwijnen van de zoetwaterbel.
Om de zoetwaterbel te vergroten wordt samen met Deltares met modelberekeningen onderzocht welke technieken het meest kansrijk zijn. Daarbij wordt naast technische oplossingen door zoet water in te brengen of zoute kwel te draineren ook gekeken naar gebiedsoplossingen zoals het opstuwen van secundaire sloten of het scheiden van zoete en zoute watergangen. De komende periode wordt samen met de ondernemers in het gebied één variant verder uitgewerkt tot een haalbaarheidsplan.
Vervolg van het project
Het POP3-project wordt in juli 2022 afgerond. De komende maanden wordt gewerkt aan het afronden van de haalbaarheidsstudies en het vastleggen van alle kennis in een eindrapport. In juni wordt een eindbijeenkomst voor het project georganiseerd. Hierover volgt meer informatie.
