Op donderdag 23 januari organiseren we het symposium 'Vijf jaar Living Lab Schouwen-Duiveland: de beweging voortzetten – naar een klimaatrobuust bodem- en watersysteem'. Onder leiding van dagvoorzitter Joep Stassen gaan we in gesprek met twee interessante keynote sprekers die vanuit hun expertise en rol hun visie op de klimaat- en zoetwateruitdagingen geven. In break-out sessies gaan we aan de hand van de resultaten uit projecten van de Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland aan de slag met wat dit betekent voor het werken aan het vergroten van de zoetwaterbeschikbaarheid en de nabije toekomst. Wat is daarvoor nodig, hoe kunnen we dat het beste doen en met welke ontwikkelingen moeten we rekening houden?
| Programma | |
|---|---|
| 12.00 – 13.00 uur | Inloop met lunch |
| 13.00 – 13.15 uur | Welkom door dagvoorzitter Joep Stassen |
| 13.15 – 14.30 uur | Plenaire sessie met keynote sprekers: |
| Lilian van den Aarsen, Directeur Staf Deltacommissaris | |
| Jannemarie de Jonge, Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving, partner bij Wing | |
| 14.30 – 15.15 uur | Eerste ronde break-out sessies: |
| Geboekte resultaten en verkenning hoe verder | |
| • Landschap als spons: gebiedsgerichte aanpak in fieldlabs - door Peter van Veelen, Buro Waterfront | |
| • Governance: welke institutionele verandering is nodig om zoetwaterinnovaties blijvend te ondersteunen? - door Jitske van Popering, GovernEUR | |
| • Kijk naar de ondergrond voor de juiste zoetwater-oplossing - door Vince Kaandorp, Deltares en Arjen Roelandse, Acacia Water | |
| • De bodem als basis - door Maartje Nijssen, ZLTO | |
| 15.15 – 15.45 uur | Pauze |
| 15.45 – 16.30 uur | Tweede ronde break-out sessies: |
| Geboekte resultaten en verkenning hoe verder | |
| (nogmaals keuze uit bovenstaande vier sessies) | |
| 16.30 – 17.00 uur | Plenaire afsluiting |
| In gesprek met keynote sprekers kijken we terug op de uitkomsten uit de | |
| break-out sessies & reflectie op de denkrichtingen voor de komende tijd. | |
| • Samenvatting van de middag door tekenaar Steven Bouwens | |
| 17.00 – 18.00 uur | Netwerkborrel |
Locatie:
Watersnoodmuseum - Museumbrasserie Het Vijfde Caisson
Weg van de Buitenlandse Pers
4305 RJ Ouwerkerk
Bijdragen van Studenten Watermanagement
Studenten Watermanagement van HZ University of Applied Sciences (Middelburg) en Hogeschool Rotterdam voerden in de maanden mei en september, zout – en elektrisch geleidingsvermogen (EGV) metingen uit. Deze metingen zijn verricht op verschillende plaatsen in de sloten en werden begeleid door Aequator. Met deze zoet-zout metingen hebben zij bijgedragen aan het beter in beeld krijgen van het watersysteem voor de fieldlab Burghsluis. Inzicht in de zout- zoet verdeling in de watergangen is essentieel om mogelijke aanpassingen in het watersysteem te kunnen doen.
Tweedejaars studenten Watermanagement met de specialisatie Spatial planning and Design en de specialisatie Deltamanagement droegen bij aan de langere termijn visie voor de Kop van Schouwen, zie ook (Klimaat- en waterrobuust Laag-Nederland van nu naar 2050 (LN2050)). Zij werkten in groepen aan een ruimtelijke gebiedsanalyse plus verschillende toekomstscenario’s en een van de ruimtelijke analyse afgeleide klimaatadaptieve visie voor het jaar 2050.
Studenten zullen bij de posters over hun bijdrage aan het Living Lab aanwezig zijn voor een toelichting en je kunt met hen in gesprek.
Lilian van den Aarsen
Dr. Ir. L.F.M (Lilian) van den Aarsen is sinds 1 december 2020 directeur Staf Deltacommissaris. Zij volgde in deze functie Hermen Borst op.
Lilian van den Aarsen werkte hiervoor als directeur Kennis, Innovatie en Strategie (KIS) bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Eerder was zij onder andere werkzaam als programmadirecteur Deltaprogramma Rivieren bij IenW en in andere managementfuncties bij het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselveiligheid (LNV), onder meer als regiodirecteur Oost.
Lilian van den Aarsen heeft Biologie (landschapsecologie) gestudeerd aan de Wageningen Universiteit en is daar gepromoveerd op “Landbouw en natuur in pleistocene zandgebieden”. Ook heeft ze een Master of Public Administration bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB).
Jannemarie de Jonge
Jannemarie de Jonge studeerde landschapsarchitectuur aan de Wageningen Universiteit. Zij werkte achtereenvolgens bij de gemeente Ede, provincie Noord Brabant en onderzoeksinstituut Alterra. In deze periode voerde ze als buiten promovendus haar PhD onderzoek uit naar de betekenis van een strategische, onderzoekende ontwerpbenadering ten dienste van complexe omgevingsvraagstukken. De studie onderzoekt het typische ontwerpdenken, in vergelijking met en afgezet tegen wetenschappelijk en politiek denken en handelen (‘Landscape architecture between Politics and Science’: an integrative perspective on landscape planning and design in the network society’. Wageningen, 2009).
In 2007 was ze mede oprichter van adviesbureau Wing, gespecialiseerd in duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Nevenfuncties beslaan een breed spectrum van jury’s, wetenschappelijke of strategische adviesraden, onderwijsactiviteiten tot meer activistische initiatieven als het comité voor het Jaar van de Ruimte (2015).
In 2020 werd zij voor een periode van vier jaar benoemd tot Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving. Ze combineert dit met haar werk als partner bij Wing.
Break-out sessies
Governance: welke institutionele verandering is nodig om zoetwaterinnovaties blijvend te ondersteunen?
In het living lab Schouwen-Duiveland is niet alleen geëxperimenteerd met zoetwaterinnovaties, maar ook met regelgeving, beleid en werkwijzen die deze innovaties ondersteunen. Tijdens deze workshop vertellen we over de resultaten van het living lab vanuit het perspectief van governance. Vervolgens gaan we met elkaar aan de slag: is er regelgeving die echt aangepast moet worden? Vragen de zoetwaterinnovaties om aanpassing van het beleid? En hoe kunnen we als overheden goed samenwerken op dit thema?
Kijk naar de ondergrond voor de juiste zoetwater-oplossing!
In het Living Lab is gezamenlijk veel kennis en ervaring opgebouwd rondom de inzet van innovatieve technieken waarbij de ondergrond wordt gebruikt voor de zoetwatervoorziening. De toepassing van maatregelen is sterk afhankelijk van de ondergrond en de ligging in het watersysteem. Geen enkele oplossing kan overal. Daarom moeten we juist de variatie aan oplossingen delen. Welke initiatieven zijn er allemaal op het eiland? Wat hebben we hierover geleerd? Is het al tijd om op te schalen of missen we nog een stukje van de (kennis)puzzel? Hoe willen we hier gezamenlijk mee verder?
Landschap als spons: gebiedsgerichte aanpak in fieldlabs
Voor de Fieldlabs Zoet Water in Brouwershaven-Zonnemaire, Burghsluis en Dijkwater komen de uitgangssituatie en samenstelling van de ondergrond niet overeen. Lokale omstandigheden verschillen van elkaar. Een gebiedsaanpak begint met in beeld krijgen van het watersysteem; waar is het zoet, brak of zout en met verkennen van welk onderzoek nodig is en welke maatregelen we zouden kunnen nemen. Wat is er technisch mogelijk en wat is belangrijk voor het proces, de samenwerking en gedeelde doelen? Wat we geleerd hebben van deze drie fieldlabs komt aan bod. Diverse zoetwatermaatregelen worden toegelicht en besproken. Door krachten te bundelen kunnen we in een gebiedsaanpak samen stappen zetten, maar waar zit de sleutel? We gaan aan de slag met hoe we gebiedsgericht samenwerken verder kunnen opschalen en uitbouwen.
De bodem als basis
Tijdens het bodem- en water coaching programma zijn gedurende de looptijd van het project 25 agrarische ondernemers op Schouwen-Duiveland begeleid rondom het thema bodem en water. De bodem vormt de basis van de gewassen. Maar hoe zorg voor je een gezonde bodem? Aan welke knoppen kan je als agrariër draaien? Welke grondbewerking pas ik toe en wat als ik door bijvoorbeeld weersomstandigheden minder invloed heb op de bodem? Allemaal relevante vraagstukken waarmee aan de slag is gegaan. Tijdens de break-out sessie nemen we het project en de resultaten door. Tevens besteden we aandacht aan de innovatievouchers die zijn uitgegeven en gelieerd lopen aan het thema bodem en water.
Dit symposium is een onderdeel van de Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland en is mogelijk gemaakt met steun van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland Zuidwestelijke Delta (IBP-VP-ZWD) en subsidie van provincie Zeeland.
