Op 31 juli bezochten Martin Scholten en Martijn Buijsse van de WUR het IBP Vitaal Platteland Zuidwestelijke Delta en Living Lab Schouwen-Duiveland. Zij zijn geïnteresseerd in hoe wij hier omgaan met de droogte en verzilting. Wat zijn de effecten van de droogte nu en in de toekomst, passen bedrijven zich daar op aan en welke veranderingen zijn nodig? Ook willen zij weten wat er nog nodig is aan onderzoek en beleid, om welke vragen en opgaven het dan gaat en waar de WUR (WUR-breed) mogelijk aan kan bijdragen. Om aan deze vragen recht te doen en te laten zien hoe we hier omgaan met de problematiek wordt voor de groep genodigden een veelzijdig en afwisselend programma met diverse bedrijfsbezoeken en een boottocht samengesteld. Hierbij nogmaals hartelijk dank aan de bedrijven voor hun medewerking! Dit werkbezoek komt voort uit bijeenkomsten met het WUR Team Circulariteit die in april en mei op aangeven van Food Delta Zeeland plaatsvonden.
Gebiedsgerichte aanpak, innovaties en broedplaats volhoudbare landbouw
De dag start bij de Proefboerderij Rusthoeve, Agrarisch Innovatie & Kenniscentrum in Colijnsplaat. Hier licht Jos Strobbe van provincie Zeeland het ambitiedocument landbouw en natuur toe. Met deze gebiedsgerichte aanpak gaat de provincie de komende jaren aan de slag. De WUR wordt uitgenodigd mee te werken aan de verdere vormgeving hiervan. De Rusthoeve heeft veel samenwerkingsverbanden waarmee onder andere onderzoek en activiteiten worden uitgevoerd, een interessant netwerk dat werkt aan innovaties voor de agrarische sector.
Henk Gerbers, strategisch adviseur ketenontwikkeling agrofood van provincie Noord-Brabant gaat in op de broedplaats volhoudbare landbouw. Deze broedplaats is onderdeel van het gebiedsplan Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland voor de Zuidwestelijke Delta (een van de vijftien regio’s van het IBP). De broedplaats volhoudbare landbouw richt zich op een economische en ecologische vitale productie en voedselsysteem.
Duurzame buitendijkse voedselproductie
We varen een stukje mee met de boot van Hoogerheide Delimossel BV en krijgen een toelichting op de mosselhang-cultuurkweek (zie ook: https://www.hangcultuurmosselen.nl/kweek). Jouke Heringa van de HZ University of Applied Sciences vertelt over de duurzame buitendijkse voedselproductie als onderdeel van het Living Lab Schouwen-Duiveland. Samen met Bastienne Vriesendorp van Aquatic Ape werd het publiek-private onderzoek naar de mogelijkheden van combinatiekweek van hangcultuurmosselen en zeewier toegelicht. Dit onderzoek start in september.
Stappen zetten door innovatie en optimalisatie
Op het akkerbouwbedrijf van Coen en Marianne van den Hoek in Dreischor worden onder andere consumptieaardappelen, pootgoedaardappelen, uien, suikerbieten en tarwe geteeld met eigen mechanisatie. Op Schouwen-Duiveland is er geen externe wateraanvoer, gebrek aan zoet water leidt tot lagere opbrengsten terwijl kosten in de akkerbouw toenemen. De focus van het bedrijf ligt op innovatie en optimalisatie en het zet daar zelfstandig stappen in om toekomstbestendig en duurzaam te ondernemen.
De resultaten van FRESHEM (https://kaarten.zeeland.nl/map/freshem) geven een goed beeld van het zoet en zout water in de ondergrond. Een deel van de gronden van het bedrijf liggen op een zoetwaterbel. Door toenemende droogte en gebrek aan zoet water is diepdrainage aangelegd met de bedoeling om met een peilgestuurd drainagesysteem de regenwaterlens te behouden en te verdikken. Via de broedplaats zoet water Schouwen-Duiveland gaat het bedrijf o.a. onderzoeken of de zoetwaterbel duurzaam ingezet kan worden. Ook is er aandacht voor goed bodembeheer. Bodemstructuur en bodemvruchtbaarheid worden verbeterd door gebruik te maken van onder meer natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen, groenbemesting en groencompost.
Verschil in groeifase
De laatste stop tijdens het werkbezoek is bij Boerderij Nieuw Leven - Maatschap den Boer in Kerkwerve. Dit bedrijf zit in een omschakeling van gangbare naar biologische landbouw. Dit duurt zes jaar, dat zijn pittige en arbeidsintensieve jaren. Met andere biotelers, Vereniging biologische boeren zuidwest (ZLTO) en een biologische teeltadviseur wordt kennis uitgewisseld. Het belangrijkste is de bodem, als deze in orde is dan lukt het. Den Boer is nu al bijna voor de helft omgeschakeld naar biologische gewassen.
Er volgt een toelichting over groenbemestingsgewassen/groenbemesters die na oogst gezaaid worden, niet kerende grondbewerking en rijpadensysteem dat vooral past bij biologische teelt. Lennert den Boer vertelt dat hij ook nadenkt over nieuwe ontwikkelingen als strokenteelt. Hierdoor worden gewassen nog weerbaarder, maar nadeel is dat machines voor smalle stroken niet gangbaar zijn. Als effect van de droogte en het tekort aan zoet water zien we hier tweewassigheid ontstaan. Alleen de zaadjes die vochtig genoeg liggen kiemen, daardoor krijg je verschil in groeifase van het gewas. Dit geeft in de teelt allerlei problemen, zoals met onkruidbestrijding en oogst. Het inzetten op een kortere keten is, zeker in Zeeland, sowieso het onderzoeken waard. Food Delta Zeeland zet zich in voor slimme ketensamenwerking.
