Extreme weersomstandigheden en een tekort aan water in het groeiseizoen, laten zien wat klimaatverandering in de praktijk betekent. Oplossingen hiervoor vinden is urgent. Met de voucherregeling voor duurzame zoetwateroplossingen voor agrarische ondernemers op Schouwen-Duiveland, kregen 49 uitgewerkte zoetwaterplannen ondersteuning en een financieel duwtje in de rug. Deze investeringsregeling voor zoetwaterinnovatie is een van de projecten van de Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland. Hoe kwam deze regeling tot stand, wat is de kracht van de regeling en welke governance-aspecten komen naar voren? Hierover gaan we in gesprek met Michel Carol die in opdracht van de gemeente Schouwen-Duiveland aan de wieg van deze regeling stond.
Samen weet en kun je meer
Samen weet je meer: "Met mijn toenmalige collega Mathijs van Rumste deden we moeite zo goed mogelijk bereikbaar te zijn en langs te gaan bij de ondernemers. Door in de gesprekken samen met Peter van Sante, zoetwateradviseur van de gemeente op te trekken, bereikten we snelheid in de onderlinge afstemming, plannen aanscherpen en dus snelheid in het proces. Je moet begrijpen waar de ondernemer mee bezig is. Hoe is de bodem ter plekke en aan welke knoppen kun je draaien voor een optimale waterhuishouding?" Samen kun je meer: "We hielpen de ondernemer het project vorm te geven, dachten mee om het optimale eruit te halen. Om dat nog beter te kunnen doen, verbonden we de ondernemer met kennispartners als Acacia Water, Deltares, KWR en ook met leveranciers uit de regio. Vanaf het begin hebben we zoveel mogelijk ontzorgd, daar kwamen veel positieve reacties op.”
Onderdelen van de regeling
Over de opbouw van de subsidieregeling zegt Michel: “De gelaagdheid van de regeling zit hem erin dat het loopt van ophalen van kennis en inkopen van advies, haalbaarheidsonderzoeken uitvoeren tot de toepassing door realisatie van zoetwateropvang of -opslag en daarnaast ook nieuwe aanschaf voor bodemverbetering. Door de gelaagdheid kon je bijvoorbeeld eerst een voucher voor kennis of advies aanvragen en daarna doorschakelen naar een voucher voor een haalbaarheidsonderzoek of voor realisatie van een maatregel. Samenwerking werd gestimuleerd in de regeling en sommigen kwamen terug voor een vervolgaanvraag.”
Vraag en aanbod koppelen
Om aanvragen binnen te krijgen moet je aan de slag. Je kunt een goede regeling hebben maar als je er niet actief op af gaat, schiet het niet op. Voor de sector bleek het best lastig van idee tot plan te komen. De organisatie van de zoetwatermarkt met leveranciers en experts in maart 2023 kwam op een goed moment: “Agrariërs konden daar andere agrariërs, beleidsadviseurs en experts als geohydrologen, bodemcoaches en draineurs spreken. Veel vragen werden beantwoord en lijntjes snel gelegd.”
Meebewegen
Over de voortgang van de regeling was frequent overleg. Op ingediende aanvragen werd zo spoedig mogelijk besloten en na goedkeuring volgde vlot het overmaken van de bijdrage. “Door samen op te trekken voor deze investeringsregeling, merkten de betrokken organisaties dat in een tijd van verandering ook de eigen rol en processen onder druk komen te staan. Dat vraagt om herijking, aanpassing en flexibiliteit. Als meerwaarde van de governance zie ik ook dat door inzet van alle partijen het toch gelukt is goedkeuring te geven aan een innovatief en goed scorend project dat het niet dreigde te redden. Door benodigde vergunningen en het te doorlopen proces op punten aan te scherpen, werd het toch mogelijk.”
Over grenzen heen kunnen kijken
Veel gesprekken zijn gevoerd om tot de opzet van de regeling te komen. Bij agrariërs op Schouwen-Duiveland en ASD/ZLTO werden wensen en behoeften op zoetwatergebied geïnventariseerd. Deze werden met gemeente, provincie en waterschap getoetst aan het gezamenlijke doel van de broedplaats, namelijk werken aan een klimaatbestendig en robuust watersysteem en het vergroten van de zoetwaterbeschikbaarheid. Zomer 2022 lag er een eenvoudige en laagdrempelige regeling, met weinig administratieve rompslomp en een lage voorinvestering (bij toekenning werd minimaal 75% van de subsidie uitbetaald). Kijk hier voor de opzet van de regeling.
Wat kenmerkte die voorbereidingsperiode? Carol zegt: “Doordat er veel betrokken partijen zijn, kwam uit veel domeinen input en werd over de grenzen van eigen belangen, beleid en processen heen gekeken. Zo ontstond een gelaagde en breed gedragen regeling. De meerwaarde van de samenwerking uitte zich ook op andere vlakken. Een mooi voorbeeld was dat ZLTO bodemcoach Monique Oostvogels de nieuwe aanschaf van machines voor niet-kerende grondbewerking inbracht om in aanmerking te komen voor een kleine vergoeding”.
Doorgaande ondersteuning bij innovatie
De 49 goedgekeurde aanvragen zorgen samen voor een vliegwieleffect en betekenen een totale investering in zoetwaterplannen van € 2,67 miljoen. De looptijd voor de uitvoering is tot 1 oktober dit jaar. We weten dat naast deze 49 ondernemers die nu aan de slag zijn met zoetwatermaatregelen ook andere agrariërs werken aan het vormgeven van hun ideeën voor zoet water. Neem alleen al de ondernemers met plannen die qua uitwerking de einddatum van de investeringsregeling vorig jaar net niet haalden.
Vanuit de gemeente gaan we door met ondersteunen, delen van kennis en hen koppelen aan nieuwe subsidieregelingen waarvoor de openstellingen eraan komen. In de uitvoering is er soms ook hulp nodig, bijvoorbeeld bij gewijzigde plannen. Dit najaar organiseren we een bijeenkomst voor agrariërs over nieuwe regelingen en eind november een tweede zoetwatermarkt. Kortom hier stopt het niet, de ondernemers willen verder en wij helpen daarbij graag.”
Dit project is een onderdeel van de Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland. Het is mogelijk gemaakt met steun van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland Zuidwestelijke Delta (IBP-VP-ZWD) en subsidie van provincie Zeeland.
