Het positieve resultaat van het driejarige demonstratieproject “Samenwerken voor Zoetwater: innovatieve drainage demonstreren, monitoren en evalueren” is hoopgevend. Op drie proefpercelen op de laaggelegen poelgronden van Schouwen-Duiveland zijn dubbele drainage en antiverziltingsdrainage in de praktijk getest. Met goede resultaten. ‘Oogsten’ van zoet water is ook op deze laaggelegen gronden mogelijk. Nieuwe technieken zijn daarmee aan de gereedschapskist voor drainage in zoute kwelgebieden toegevoegd.
Het eindrapport, een factsheet over de dubbele drainage en een compacte brochure over de projectresultaten zijn gereed. Deze zijn te downloaden vanuit de bibliotheek.
De scheiding van zoet en zout werkt echt
Het nieuwe idee voor dubbele drainage kwam van Jan den Hartog (zoon van Leonard den Hartog, een van de betrokken boeren in dit project). Door Acacia Water is het idee modelmatig uitgewerkt waaruit bleek dat het in theorie zou moeten werken. Deze drainage is vervolgens aangelegd op twee proefpercelen in Kerkwerve, bij Lennert den Boer en bij Den Hartog. Daarnaast werd voor de praktijkproef op een perceel bij Gillis Klompe in Dreischor antiverziltingsdrainage aangelegd en getest.
Bij dubbele drainage scheiden twee drains op verschillende dieptes zoet neerslag water en zout kwel water van elkaar voordat het in de bodem kan vermengen. Op locaties met zoute kwel wordt in traditionele drainage zoet en zout water gemengd afgevoerd. Maar nu voert de bovenste drain in het natte seizoen zoet water af en de diepere drain de zoute kwel. Zie ook deze korte video van Omroep Zeeland. Zij ging bij Leonard den Hartog op bezoek en laat via een animatie zien hoe dubbele drainage werkt.
Uit de metingen gedurende het project blijkt dat het systeem geen negatieve invloed heeft op grondwaterstanden en zoutgehalte in de bodem. Het opgevangen water ( +/- 50% van de neerslag) blijkt zoet en geschikt om toe te kunnen passen als beregening.
Om het zoete water uit deze nieuwe bron ook elders en op andere kritieke momenten zoals tijdens het kiemen en de groeifase toe te kunnen passen, is opvang van de zoetwaterstroom en opslag buiten het perceel nodig waarna met dit water kan worden beregend. Dit kan zorgen voor zowel een hogere opbrengst in kilo’s als een hogere kwaliteit van de oogst. Ingeschat wordt dat hiermee een 10-15% hogere gewasopbrengst bij uien en 4-5% bij aardappelen kan worden behaald. Beide agrariërs zijn tevreden met de werking van de systemen en hebben inmiddels een zoetwaterbassin aangelegd.
Door de karakteristieken van het perceel is bij Klompe niet gekozen voor dubbele drainage maar voor antiverziltingsdrainage. Hiermee wordt zoet water vastgehouden in het perceel. Ook aan dit systeem is uitgebreid gemonitord. Klompe wil nog een perceel voorzien van antiverziltingsdrainage en hoopt met de opgedane kennis hetzelfde resultaat te behalen. Het zorgen voor een gezonde bodem is een andere. Daar heeft hij goede ervaring mee. Belangrijke les is dat de effectiviteit van dit systeem mede bepaald wordt door de omgeving. De verwachting is dat het effect groter wordt als het op meerdere percelen wordt aangelegd.
Lessen leren doe je in de praktijk
Deltares en Acacia Water stelden voor dit driejarige proefproject een monitoringsprogramma op. Dit onderbouwt hoe goed de drainagesystemen werken, wat het effect is op zoet en zout water in de bodem en dat deze systemen in de praktijk kansrijke zoetwatermaatregelen zijn. Zie ook: veldmetingen-in -het-natte-seizoen. Als resultaat van dit project zijn richtlijnen voor aanleg, beheer en onderhoud voor de vernieuwende drainages ontwikkeld. Bij de aanleg van dubbele drainage is het verstandig rekening te houden met lokale variaties in bodemopbouw, hoogteverschillen en de hydrologische situatie.
Voor het vervolg bekijken we nu hoe deze technieken nog verder geoptimaliseerd kunnen worden, zowel in de aanleg als in het beheer. Ook willen we op andere gronden ervaring opdoen en de effecten goed meten. De urgentie van zoeken naar oplossingen voor de zoetwaterbeschikbaarheid en het belang van innovatie blijft onverminderd groot.
Dit project is een samenwerking van Acacia Water, Deltares, Delphy, AIKC Rusthoeve, Maatschap den Boer, Land- en Tuinbouwbedrijf Klompe & van der Linde, Den Hartog Landbouw VOF en Gemeente Schouwen-Duiveland.
----- ----- -----
Het POP3-project “Samenwerken voor Zoetwater: innovatieve drainage demonstreren, monitoren en evalueren” is onderdeel van Living Lab Schouwen-Duiveland/Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland en wordt voor de helft gefinancierd door een EU-bijdrage en wordt mede gefinancierd door provincie Zeeland en gemeente Schouwen-Duiveland.
