Sinds het najaar van 2020 zijn binnen de broedplaats zoet water Schouwen-Duiveland verschillende projecten en trajecten gestart om het zoetwatersysteem van Schouwen-Duiveland te optimaliseren en innoveren voor landbouw en natuur. Om de lessen van het eerste anderhalf jaar broedplaats al in het lopende proces te kunnen toepassen, voerde GovernEUR voor de Taskforce Governance een ‘lerende evaluatie’ uit. Dat betekent dat met alle betrokken partijen in de broedplaats is doorgenomen hoe het gaat en hoe het beter kan. Daarvoor zijn 12 gesprekken gevoerd waarbij overheden, landbouw- en kennispartijen aan het woord kwamen. In het advies zijn de context van de problematiek, de aanwezigheid van succesfactoren voor innovatie en lessen uit het fieldlab Brouwershaven-Zonnemaire opgenomen. De tot nu toe bereikte resultaten worden in het advies beoordeeld. Het rapport 'lerende evaluatie' is opgenomen in de bibliotheek.
De belangrijkste uitkomsten van de lerende evaluatie:
- De eerste resultaten wat betreft netwerk, kennisontwikkeling en commitment worden zichtbaar. De samenwerking is volgens betrokkenen heel goed, en leidt tot nieuwe inzichten en nieuwe of verbeterde relaties (kennis en kennissen).
- Het komende jaar zal blijken of de samenwerking sterk genoeg is om financiering en vergunningverlening voor de realisatie van projecten voor elkaar te krijgen. Dit vraagt 100% inzet van alle partijen.
- De kracht van de aanpak is dat gezamenlijk, heel lokaal, en vanuit het fysieke systeem zoetwateroplossingen worden ontwikkeld. Deze afbakening van wat we onderzoeken is krachtig, maar het is belangrijk ook gesprekken over de middellange termijn en toekomst te gaan voeren.
In onderstaand schema een overzicht van wat in de lerende evaluatie is onderzocht en wat inzichtelijk is gemaakt.
Het komende jaar zetten we met alle partijen de stap naar de realisatie van de projecten. We hebben met elkaar nog een aantal hobbels te nemen om te komen tot concrete resultaten die bijdragen aan meer rendabele landbouw en gezonde natuur op Schouwen-Duiveland. Het gedeeld eigenaarschap van het zoetwaterprobleem is van belang. Het besef, het is ook mijn probleem en daarvoor neem ik verantwoordelijkheid, heeft effect op de aanpak en oplossingen. Over het eigenaarschap moeten we met elkaar expliciet het gesprek voeren, ieder vanuit zijn rol, als ondernemer, als belangenbehartiger, als kennispartij, als overheid (facilitator, aanjager, vergunningverlener) en het probleem gezamenlijk oppakken. Daarbij komen ook andere vraagstukken aan bod die invloed hebben op de toekomst van de agrarische sector op Schouwen-Duiveland, zoals stikstof, duurzaamheid en landbouwbeleid.
Over de broedplaatsprojecten tot nu toe wordt in positieve zin gesproken. De afgelopen periode behaalden we met elkaar een mooi resultaat door een actief netwerk te vormen en relevante kennis te ontwikkelen. Voor de komende periode is het belangrijk de oplossingen die we samen voor ogen hebben in de praktijk mogelijk te gaan maken en te testen. Binnen de samenwerking voor zoetwateropslag in de ondergrond (Samenwerken voor Zoetwater) zijn subsidieaanvragen ingediend voor gezamenlijke demonstratieprojecten met agrarisch ondernemers, experts, overheden waarbij getest en gemonitord wordt en zo nodig bijgesteld. Praktijkproeven zijn essentieel voor de opschaling.
Hoewel de ondernemers aan de lat staan om te kiezen voor maatregelen die passen bij de uitdagingen in het gebied, hebben zij ook in deze fase behoefte aan ondersteuning en stimulans. Dat wordt bijvoorbeeld gedaan door de voucherregeling die op 15 juli is opengesteld. Om een blijvend effect na de broedplaats te waarborgen, adviseert de Taskforce Governance om tijdig, minstens een jaar van tevoren, na te denken over vervolg en opschaling van de bereikte resultaten. De vraagstukken rond financiering, regelgeving en commitment worden daarin betrokken.
Dit project is een onderdeel van de Broedplaats Zoet Water Schouwen-Duiveland. Het is mogelijk gemaakt met steun van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland Zuidwestelijke Delta (IBP-VP-ZWD) en subsidie van provincie Zeeland.